কুণ্ডলিনী : পাৰবীন চুলতানা

ত্ৰয়োত্ৰিংশ খণ্ড
—————————
অন্বেষাই ৰাজীৱৰ চেম্বাৰত থকা টিভিটো লগাই দিলে৷ ৰিম’টটোৰে চেনেল সলাই থাকি কৈ উঠিল, “চা ৰাজীৱ, অসমত এতিয়া বিহুৰ বতৰ৷ এনেবোৰ সময়ত ইয়াত যে এনেকৈ পৰি থাকিব নোৱাৰি দেই৷ ঘৰলৈ বৰকৈ মনত পৰে৷ ঢোল পেঁপা গগণাৰ লগতে তিলপিঠা, ঘিলাপিঠা, মহৰ এঠা দৈৰ চিৰাৰ জলপান”, অনৰ্গল কথা কৈ কৈ তাই ৰাজীৱলৈ চালে৷ ৰাজীৱে তাইৰ কথা শুনা নাই৷ অত্যন্ত প্ৰগলভ ৰাজীৱৰ মুখত মাত নাই৷ কিবা ভাবত বিভোৰ৷ যেন হেঙুল আবেলিত উচুপনিৰ পয়োভৰ৷
“কি হ’ল অ তোৰ? মই কিবা কৈ আছো তই নুশুনিলি৷ ”
“হা? কি কৈ আছিলি? অ’ তোৰ মনৰ অস্থিৰতা৷ কোন ছোৱালীৰ কাৰণে বুলি ক’লি? ”
“ধুৰৰৰৰ৷ সেয়া কোন কাহানিবাই ক’লো৷ এতিয়া বিহুৰ কথা কৈ আছিলো”৷
এৰা৷ কথাবোৰে তাৰ কৰ্ণকূহৰ ভেদ কৰা নাই৷ চকুৰ কৰ্ণিয়াত জিলিকিছে এদল পিশাচৰ সন্মুখত এজনী অসহায়া ছোৱালী৷ অৰণ্যৰোদন আস্ফালন৷ তাৰ পিছত জ্ঞানশূন্যতা৷ পুলিচৰ জীপখনত ডাংকোলাকৈ আনি ষ্ট্ৰেচাৰেৰে অপাৰেচন থিয়েটাৰত ভৰ্তি কৰোৱা ছোৱালীজনীৰ সবিশেষ তেতিয়ালৈ কোনেওজনা নাছিল৷ নিতান্তই কৰ্তব্যৰ খাতিৰত সি বগা এপ্ৰন পিন্ধিছিল৷ তাইৰ প্ৰেচাৰ চেক কৰিছিল৷ সি আছিল তেতিযা ইনটাৰ্ণশ্বিপৰ ছাত্ৰ৷ কোনোবাটো ক্ষনত তাইৰ মুখখনলৈ চাই সি কঁপি উঠিছিল৷ এইখন মুখ সি ক’ৰবাত দেখিছে৷ খুব আপোন মুখ এইখন৷ তন্বী দেহৰ লৱণী মুখনিৰ লগত বগা ফুটফুটীয়া ফ্ৰকটো মিলি গৈছিল৷ অপাৰেচন থিয়েটাৰৰ ভিতৰত সি অস্ফুট আৰ্তনাদত চিৎকাৰ কৰি উঠিছিল৷ তাৰ মনত সযতনে থোৱা পখিলাজনীৰ পাখি কটাৰ কষ্টত সি সেই ঠাইত ৰৈ দিব নোৱাৰিলে৷ সীমা এৰি গুচি আহিল৷ মুম্বাইত ভৰি দিলে৷ থাকি গ’ল ইয়াতে৷
“কি ভাবি আছ তই? ব’ল নহলে ঘৰৰ পৰা আহোগৈ৷ দুদিনৰ ছুটি ললেই হৈ যাব”, অন্বেষাই তাৰ ভাবগধূৰ মুখখনলৈ চাই মাত দিলে৷
“তই যা৷ অবিনাশক লগ পাই আহগৈ৷ মই পাছত যাম”, সি অন্বেষাক ক’লে৷ উৎসৱ পাৰ্বনবোৰত একেবাৰে অকলশৰীয়া হৈ থাকিব বিচাৰে সি৷
সেইকেইদিন কামৰ হেঁচাও কমে৷ সি ডুবি থাকে আকাশৰ শূন্যতাত৷ উৰুঙা মনটো খামুচি উদাসী সন্ধ্যাটো সাবটি সি তাৰ বেলকনিত পায়চাৰি কৰি থাকে৷ সকলোৰে অলক্ষিতে বুকুত সাজি থোৱাটোকোৰা চৰাইৰ বাহটো ৰাঙলী ধুমুহাজাকতো বিধ্বস্ত নোহোৱাকৈ অক্ষত হৈ ৰ’ল৷ সি সেই বাহটো ভাঙি নতুন বাহ সাজিব খোজা নাই৷ যদিওবা সেই বাহৰ ঠিকনা নাই, যদিওবা সেইটোকোৰাজনীৰ ওভতনি বাটৰ আঁত হেৰাল, তথাপিতো নিৰলে সাজি থোৱা সেই বাহত নাছিল কোনো অস্থিৰতা৷
“তোমাক মই একোকে দিব নোৱাৰিলো ঈশানী৷ না এখন প্ৰত্যয়ৰ হাত, না একাচল শীতল ছাঁ৷ কিবা এটা দিবলৈ সাহসো কৰিব নোৱাৰিলো৷ হস্পিতেলৰ বেডত তোমাৰ জ্ঞান ঘূৰি আহোতে মোৰ দুচকু হয়তো সজল হৈ উঠিছিল৷ মোৰ অকৃত্ৰিম চিকিৎসাপৰশে তোমাক সুস্থ কৰি তুলিছিল ঈশানী”৷ বহুত কথাই ক’বলৈ আছিল তাৰ৷ কোৱা নহ’ল৷ সি একেথৰে তাইলৈ চাই থাকোতে তাই মুখখন বেৰৰ ফালে ঘূৰাই দিছিল৷ হয়৷ তায়ো হয়তো তাক চিনি পাইছিল৷ কিন্তু তাৰ সন্মুখীন হব খোজা নাছিল৷
তাৰ পিছৰ কথাবোৰ অলপ আধৰুৱা৷ বুকুৰ হালধীয়া সৰিয়হডৰাত বহি থকা টুনী চৰাইৰ জাকটোৱে কেতিয়াবা ওফোন্দ পাতে৷ ওখল মাখল কলিজাত গেঙনি তুলে৷ সেই সময়বোৰ চেৰাই সি অকলে বেলকনিত পায়চাৰি কৰি থাকে৷ কি ভুল আছিল তাৰ? তাইৰেবা’ কি ভুল আছিল? কথাবোৰৰ দুৰ্বোধ্যতাত সি উন্মাদ হব খুজিও উন্মাদ হব নোৱাৰে৷ তায়ো উন্মাদ হোৱাৰ খবৰ কাণত নপৰেহি৷
জটিলতাত ভুগে জীৱন৷ জীৱন সহজ নহয়, নহয় প্ৰেম সহজ৷ সুখকণ লুটিয়াই সি দুখক নিচুকায়৷ হাঁহিবজনা, হঁহুৱাবজনা মানুহ সি৷ দুখক কলপাতেৰে ঢাকি পেটৰ নাড়ী ডাল ডাল কৰিব পৰা স্বভাৱৰ গৰাকী সি৷ সেয়েহে আজিলৈকে অন্বেষাকে কোৱা নাই শেষৰ কাহিনীভাগ৷
ঈশানীৰ খবৰ নাপায় সি৷ খবৰ ৰখাটো উচিত আছিল নে নাছিল সেইটোকে সি ধৰিব নোৱাৰিলে৷ তাই যদি তাক সুযোগসন্ধানী পুৰুষ বুলি ভাবে৷ যদি তাৰ প্ৰেমৰ পবিত্ৰতাক তাই বুজি নাপায়৷ সেই পিশাচৰ দলটোৱে যদি তাইক পুৰুষবিদ্বেষী কৰি তুলিছে৷ বহুতবোৰ প্ৰশ্নৰ পকনিয়াত সি ডুব যায়৷ উঠি আহিব নোৱাৰাকৈ ডুব যায়৷
অন্বেষা যাবলৈ ওলাল৷ যাওঁতে অৱশ্যে তাক দহাই দহাই কৈ থৈ গ’ল, “প্লিজ ৰাজীৱ৷ ব’লনা বিহুত এইবাৰ ঘৰলৈকে যাওঁ৷ মোৰ কেমেৰাটোত বান্ধি লৈ আহিম বিহুটো৷ ভাল লাগিব চাবি৷ বগা ফুটফুটীয়া পখিলাজনীকো বিচাৰিম৷ মোৰ ঈশানীকো বিচাৰিম৷ অ’ ৰচোন মনত পৰিছে, সমুদ্ৰই জানিব তাইৰ কথা৷ সমুদ্ৰৰ লগত খুব ভাল আছিল৷ ফোন কৰিব লাগিব তাক৷ ”
“ঠিক আছে৷ তই সমুদ্ৰ নে কাক ফোন কৰি খবৰ লৈ লবি৷ আৰু তোৰ লগত ময়ো অসমলৈ যাম বাৰু৷ ফ্লাইটৰ টিকট কৰি থ’ম৷ চিন্তা নকৰিবি৷ “
ঈশানীক বিচাৰিব বুলি লোৱা সিদ্ধান্তটোৱে তাৰ মনটোত অলপ গতিশীলতা আনিলে৷ মাক দেউতাকলৈকো মনত পৰিল তাৰ৷ যদিওবা খুব কম যায় ঘৰলৈ, তথাপি এক দায়িত্ববোধে বেৰি থাকে তাক৷ সেই দায়িত্বৰ এক অংশও পূৰ হ’লে তাৰ ভাল লাগিব৷ মাকৰ হাতেৰে এসাজ খাব পাৰিলেই মাকৰ বুকুখন শাঁত পৰে৷ পৃথিৱীৰ সকলো নাৰীৰ মাজত সি মাকৰ প্ৰতিচ্ছবি দেখা পায়৷ কিমান অমানুহ হ’লে নাৰীক পন্য সামগ্ৰী হিচাবে ভাবিব পাৰি সি নুবুজে সেই কথা৷ সেইবোৰ কথা সি আবৰ্তন কৰি থকা গ্ৰহৰ বাহিৰত৷ যিডৰা সৰিয়হৰ পোহৰত তাৰ জীৱন উজলে, যিডৰা সৰিয়হৰ শক্তিপথত সি ঘূৰ্ণীয়মান হৈ ৰয়, সেই শক্তিয়ে এনেবোৰ অমানুহকো পোহৰৰ বাট দেখুওৱা হ’লে৷
এৰা পৃথিৱীত ভাল মানুহে বেয়া মানুহক পথ দেখুওৱা হ’লে হয়তো ইমানবোৰ জটিলতাৰ উৎপত্তি নহ’লহেঁতেন৷ বৰ অসম্ভৱ নেকি সেই কাম?
“এহ বহুত দেৰি হ’ল দেখোন”, নিজে নিজক কৈ উঠিল ৰাজীৱে৷ ইণ্টাৰনেট খুলিলে৷ ফ্লাইটৰ টিকেট বুক কৰিব লগা আছে তাৰ৷ জীৱনটোক খুঁচৰি চাব লগা আছে৷ দেৰিকৈ হলেও কিছুমান কথা বুজি পাইছে সি৷ প্ৰত্যাহবানেৰে যুঁজাৰ নিচা জাগিছে৷ য’ত জিকিলে জিকাৰ আনন্দ, হাৰিলেও শিকাৰ আনন্দ৷

চতু্ৰ্ত্ৰিংশ খণ্ডঃ কুণ্ডলিনী
————————
বৰ একাকিত্বত ভুগিছে তাই৷ একাকিত্বৰ বায়ু এজাকে দুৱাৰ খুলি ঠানবান কৰি পেলাইছে বন্ধ হৃদয়ৰ ৰুদ্ধ কক্ষ৷ ৰুদ্ধ কোঠাৰ দুৱাৰেৰে তাই আহি ঘৰৰ চাঁদৰ ওপৰত বহি ৰৈছে৷ অকলে অকলে নিজকে বিচৰাৰ কচৰৎ চলিছে৷ বিহুৱা হুঁচৰি দল এটি আগৰ ৰাস্তাটোৰে পাৰ হৈ গৈছে৷ তাইক নেদেখিলে হয়তো৷ সন্ধ্যা নামিছে৷
উদযাপনৰ বাবেই উৎসৱ৷ উদযাপনৰ বাবেই জীৱন৷ হাঁহিৰেই হওক, নতুবা বিষাদৰেই হওক৷
প্ৰেম বিষয়ক কথাবোৰ দুৰ্বোধ্য হৈ থকা নাই৷ আচলতে কলেজীয়া দিনৰ দূৰ্দান্ত প্ৰেমবোৰত উন্মাদনা থাকে, পৰিপক্বতা নাথাকে৷ এই যে তাই খামুচি ধৰিবলৈ হাত এখন বিচাৰি ফুৰে, নতুবা বিচাৰি ফুৰে দুখৰ আঁচলেৰে মেৰিয়াই ধৰিব পৰাকৈ এখনি বুকু৷ এছ পি অবিনাশ চলিহাৰ চকুত দেখা প্ৰশ্নটোত সেই সমিধানৰ কিয়দাংশ দেখি চক খাই চকু মুদে৷ “নালাগে নালাগে নালাগে মোক সুখৰ শৰাই, নাহিবা মোৰ কাষলৈ এজোনাক নিশাৰে নোৱাই ধুৱাই”, বুলি নিজকে বুজাই বঢ়াই শান্ত কৰে মন৷ ক্ষান্ত হৈ পৰে অবুজ হেঁপাহৰ বলীয়া বান৷
কুণ্ডলিনীৰ হেনো কলিজা ডাঠ হোৱা দৰকাৰ৷ হাতত ত্ৰিশূল তুলি লওতেও বুকু কঁপিব নালাগিব৷ যোগগুৰুৱে অহৰহ সোঁৱৰাই থাকে তাইক৷ অথচ তাইৰ কাণত গমগমাই থাকে পুলিচী গাম্ভীৰ্যৰ মাতষাৰ৷ সেই মাতষাৰৰ আকুলতাখিনিত দুৰ্বল হ’ব খোজে তাইৰ বিকুল হৃদয়৷ সেই সাজযোৰলৈ অপৰিসীম শ্ৰদ্ধা বাবেই নিশা নিশা তাইৰ টেবুলত সেই সাজ বৰণ কৰাৰ সপোনে চলাথ কৰেহি পৃষ্ঠাজোৰা কিতাপৰ দমবোৰৰ আখৰৰ মাজত৷ এৰা৷ সেই সপোনে তাইৰ চকুত ভীৰ বান্ধিছে৷ খাকী ৰঙৰ এযোৰ পোছাক৷ মনত নাৰ্য্যতা প্ৰদানৰ তুমুৰলি বতাহ৷ “ধৰ্মৰ জয়, অধৰ্মৰ পৰাজয়”, বিবেকে অস্ত্ৰ হিচাবে লয় গীতা ভাগৱতৰ বাণী, ৷ “কৰিব লগা বহুত কামেই আছে ঈশানী৷ এইবাৰ আবেগৰ কবলত নপৰিবি তই“, ক’ৰবাৰ পৰা কোনোবাই অহৰহ সঁকিয়াই থাকে তাইক৷
কি যে আচৰিত ধাতুৰে গঢ়া নাৰীৰ মন৷ প্ৰয়োজনত কঠোৰৰ পৰা কঠোৰতম, কেতিয়াবা কোমলৰ পৰা কোমলতম৷ “মইতো কোমল হৈয়ে থাকিব বিচাৰিছিলো, নিয়তিয়ে কি লীলা দেখুৱালে চা ঈশানী৷ ফুলকোমল হাত মই গৰম বালিত ভৰালো, কিকবেগৰ কাঠিন্যৰে মোৰ পেশীটান কৰিলো৷ কোনে যে ক’লে মোক মোৰ লক্ষ্য অনন্য বুলি৷ সেই লক্ষ্য ধিয়াই মই মোৰ আবেগ বিসৰ্জন দিবলৈ বাধ্য হ’লো ঈশানী৷ “, নিজৰ লগত কথা পাতি পাতি তাই চাঁদৰ ওপৰত বহি থাকিল৷ পিঠিত পৰি থাকিল জলপ্ৰপাতী চুলি৷ “তাই ভালে নাই”, এই কথাটো মানি নল’বলৈকে দুৰ্বাদল যুদ্ধ কৰিছে নিজৰ লগত৷
অথচ!
জাপ মাৰি ঠিয় হ’ল৷ “কি কথাই মোক অশান্ত কৰিছে, সেই কথা কিয়পাহৰিব বিচাৰিছো৷ সেই কথাৰ এটা সমিধান ওলাওক”, বুলি তাই চুলিখিনি পনিটেইল কৰি বান্ধি ল’লে৷ স্কুটিখন ষ্টাৰ্ট দিলে৷ পিঠিত অৱশ্যেই থাকিল চিৰলগৰীয়া বেগটো- খুৱাবস্তু আৰু পানীৰ বটলৰ সৈতে৷ গৈ গৈ তাই ফিল্ডখন পালেগৈ৷ দুফালে দুটা ৰাস্তা৷ এফালে যোগগুৰুৰ আশ্ৰমলৈ আনফালে এছ পি অফিচলৈ৷ যোগগুৰুৰ আশ্ৰমত নিজকে বন্দী কৰি তাই ক্ষন্তেকৰ বাবে মনটোক আয়ত্তলৈ আনিবলৈ পাৰিব, কিনতু আকৌ বুকুত গজি উঠা প্ৰশ্নটোৱে পুনৰবাৰ সঁজালি ধৰিব তাইক৷ ৰাতিলৈ নতুবা মাজৰাতিলৈ৷ মাজৰাতিলৈ প্ৰশ্নবোৰৰ উথপথপ লাগে৷ দিনটো সিঁহতে নিৰলে পৰি থাকে৷ বন্ধ কোঠাৰ ৰুদ্ধ দুৱাৰৰ ভিতৰত আন্ধাৰলৈ ক্ষণ গণে৷ ৰাতিলৈ মুকলি হয় প্ৰশ্নবোৰৰ ঠাল ঠেঙুলি৷ এৰা৷ প্ৰশ্নবোৰে মেৰিয়াই ধৰে তাইৰ শিপামূল, গুচ্ছমূল ইত্যাদি ইত্যাদি৷
স্কুটীখন ঘূৰিল৷ এছ পি অফিচৰ ফালে ঘূৰিল৷ আচলতে সেই অজুহাততে তাই ওলাই আহিছিল৷ মাথোঁ নিজক ফাঁকি নিদিবলৈ এটা উপযুক্ত যুক্তি বিচাৰি পোৱা নাছিল৷ যোগগুৰুৰ আশ্ৰমৰ বিপক্ষে এটা পইণ্ট পাই যোৱাৰ লগে লগেই তাইৰ গোলাপৰঙী স্কুটি গৈ এছ পি অফিচৰ সন্মুখত ৰ’লগৈ৷
আগতেও কেবাবাৰো তাই ইয়ালৈ আহিব লগা হোৱাত আৰু এছ পি চলিহাৰ বিশেষ প্ৰিয়ভাজন হিচাবে পৰিচয় এটা ৰৈ যোৱাত অফিচৰ সমূহ কৰ্মচাৰীয়ে তাইক অলপ সমীহ কৰি চলে৷ কেৰাটেৰ ছোৱালীজনী বুলি এটা নাম এটাও হৈছে লাহে লাহে৷ তাইক দেখাৰ লগে লগে চিপাহীজনে চেলুট এটা মাৰি দুৱাৰখন খুলি দিলে৷
“কোনোবা আছে নেকি ভিতৰত? ”, তাই কৰ্মচাৰীজনক সুধিলে৷
“ছাৰৰ পৰিয়ালৰ মানুহ আহিছে৷ যাবগৈ সোনকালে৷ যাব পাৰিব আপুনি৷ ছাৰে কৈ থোৱা আছে, আপুনি আহিলে যিকোনো সময়তে দুৱাৰ খুলি দিবলৈ৷ “

“হয়নে? যিকোনো সময়তে? কিয় যিকোনো সময়তে দুৱাৰ খুলি দিবলৈ সাজু মোৰ কাৰণে? ”, তাই কৌতুহ’ল ৰাখিব নোৱাৰিলে৷
“নাজানো নহয়৷ এইবোৰ ডাঙৰ মানুহৰ অংক৷ কোনফালে কি মিলাই আছে, কোনে জানে? ”, চিপাহীজনে উত্তৰ দিলে৷
অংক! অংক মিলাই থৈছে তাইৰ অবিনাশ ছাৰে! প্ৰমোচনৰ অংক নে? কেৰিয়াৰৰ অংক নে? মুহূৰ্ততে তাইৰ মুখখন কজলা ডাঁৱৰে আবৰি ধৰিলে৷ এই সন্ধ্যা সাত বজাত যি প্ৰশ্নৰ সমিধান বিচাৰি তাই এইখিনি পাইছিলহি, সেই প্ৰশ্নৰ শিকলিডাল দীঘল হৈ গৈছে৷ বাঢ়ি গৈছে প্ৰশ্নবোৰৰ দুৰ্বোধ্যতা৷
তেন্তে কি সকলো পুৰুষেই সাহিত্য দুৱৰা? সকলো পুৰুষেই কি চকুৰে মায়াৰ ধ্ৰুৱক ৰচে? সেই বীজগণিতৰ অংকত তাই সদায়েই হৈ পৰে এটা চলকৰাশি৷ কঠোৰতম হৈ থকা ছোৱালীজনীৰ কোমল বুকু কেৰমেৰাই উঠে৷ বৰ কষ্ট অ’ ভালপোৱাত৷
“ভালপোৱাত? “
“কোনে কয় এই কথা? কাক ভালপালো মই? অবিনাশ চলিহাক? নাই নাই, তেওঁৰ ভৰিৰ তলৰ মাটিকণৰো যোগ্য মই নহওঁ, ” নিজে নিজক কৈ উঠে তাই৷
“যাওক ভিতৰলৈ”, কৰ্মচাৰীজনে পুনৰবাৰ ক’লে৷
তাইৰ ভৰি থমকি ৰৈছে৷ যাওঁ নাযাওকৈ আগবাঢ়িব খোজা নাই ভৰি দুখনে৷ কিয় আহিছিল ইয়ালৈ তাই সেই কথাটোকে উলিয়াব পৰা নাই৷ এই সন্ধ্যাখন কিয় আহিছা বুলি সুধিলে কি বুলি ক’ব তাই অবিনাশ ছাৰক?
নাই ইমান সহজে তাই নিজৰ দুৰ্বলতা দেখুৱাব নোখোজে৷ ইমান সোনকালে তাই ভাগি নপৰে৷ পুনৰাই মুখত লেপি ল’ব ভাবলেশহীনতাৰ প্ৰলেপ৷ তাই নিজকে সাজু কৰি ভিতৰলৈ সোমাই গ’ল৷
“ছাৰ৷ “
“অ’ ঈশানী দেখোন৷ বহা৷ “
অবিনাশ চলিহাৰ ডাঙৰ ডিম্বাকৃতিৰ টেবুলখনৰ সন্মুখত অৰ্ধচন্দ্ৰাকাৰে কেইবাখনো চকী৷ তাৰে এখনত তাই বহি পৰিল৷ কাষত এহাল মানুহ বহি আছে৷
অবিনাশে চিনাকি কৰাই দিলে৷
“ঈশানী, এয়া মোৰ দাদা-বৌ৷ হায়দৰাবাদত থাকে৷ বৌৰ ঘৰ ইয়াতে৷ বিহুত ঘৰলৈ আহিছে৷ ”
তাই মূৰ তুলি চালে৷ কৰমৰ্দনৰ বাবে হাতখন আগবঢ়াই দিলে৷ কিন্তু এয়া কি? সংকুচিত কৰি আঁতৰাই নিলে যে সিখন হাত! কি কাৰণে বুজিব নোৱাৰি সেই হাতখনৰ গৰাকীলৈ মূৰ তুলি চালে৷
কি দেখিলে তাই? এয়া যে তাইৰ মৰমৰ, তাইৰ শৈশৱৰ বান্ধবী সপ্তদৰ্শী৷ যাৰ সতে আমলখি-জলফাইৰ পৰা আদি কৰি অবকলন-অনুকলন গণিতলৈকে সকলো কামৰ অংশদাৰিত্বত ৰৈ গৈছিল বন্ধুত্ব, সেই সপ্তদৰ্শীৰ এই ৰূপ তাই বিমোহিত নয়নে চাই ৰ’ল৷ কপালত ৰঙা বেলিটো জিলিকাই সেউজীয়া পাটৰ কাপোৰযোৰেৰে তাইৰ মৰমৰ বান্ধৱী তাইৰ সন্মুখত৷ ইমান ধুনীয়া লাগিছে সপ্তদৰ্শীক৷ তাইৰ অভিব্যক্তিহীন মুখখন উজলি উঠিল৷ এবাৰ সাৱটি লবলৈ মন গ’ল সপ্তদৰ্শীক৷
“অবিনাশ, তোমাৰ কিমান দেৰি হ’ব? আমি যাওঁ৷ সোনকালে ওলাবা৷ মায়ে তোমাক ভাত খাবলৈ মাতিছে”, কৈ কৈ সপ্তদৰ্শী অবিনাশৰ অফিচ চেম্বাৰৰ পৰা ওলাই গ’ল৷
তাইলৈ ঘূৰি চাইছিলনে পুনৰবাৰ? নাজানিলে ঈশানীয়ে৷ যদি চাইছিল, কি আছিল সেই চাৱনিত? মৰম নে ঘৃণা? এযুগীয়া বন্ধুত্বৰ প্ৰতিশ্ৰুতি নে এক লহমাৰ ভুল বুজাবুজি?
“কি হ’ল ঈশানী? কোৱা কিয় আহিলা? ”, সপ্তদৰ্শী যোৱাৰ ফালে একেথৰে চাই থকা ঈশানীলৈ চাই অবিনাশ চলিহাই মাত লগালে৷ লগে লগে কলিংবেল টিপি বাহিৰত ৰৈ থকা কৰ্মচাৰীজন মাতিলে৷
“দুগিলাচ জুচ লৈ আহ৷ কল্ড ড্ৰিংকচ নানিবি৷ বাইদেৱে ভাল নাপায়৷ “
এইবাৰ তাই আচৰিত হোৱাৰ পাল৷ তাই যে কল্ড ডিংকচ ভাল নাপায়, অবিনাশে কেনেকৈ জানিলে?
প্ৰশ্নবোৰ বাঢ়ি গৈছে৷ ৰাতিলৈ এযুত প্ৰশ্নই বুকু খলখলাব৷ বন্ধ ৰূমৰ ৰুদ্ধ দুৱাৰে চম্ভালিব নোৱাৰাকৈ প্ৰশ্নবোৰে ভীৰ লগাব তাইৰ বুকুৰ বৰঘৰত৷
“কিহেটানিলে মোক ইয়ালৈ? কিয় আহিলো মই ইয়ালৈ? ”, নিজৰ সতে কথা পতা কোনোদিনেই শেষ নহ’ব তাইৰ৷ অবিনাশলৈ চোৱা নাই তাই৷ বুকুৰে সৰকিছে অনুভৱৰ লক্ষ লহৰ৷ লক্ষ্য নোহোৱা লহৰ৷ অংকেৰে বুজাব নোৱাৰা অলেখজনী বালিমাহীয়ে তাইৰ মুখতো অনুৰূপ প্ৰ্তিক্ৰিয়াৰ সৃষ্টি কৰি আছে৷ ভাবলেশহীনতাৰ কেনভাচখন কোন কাহানিবাই মচ খালে৷ বিপৰীতে দলংখনত খুপি খুপি আগবঢ়াৰ প্ৰস্তুতি চলি আছে মনৰ মাজত৷
“ভৰি থ’ম নে? নথ’ম? থ’ম নে? ………”
“কি চিন্তা কৰি আছা ঈশানী? খোৱা”, অবিনাশ চলিহাই কোমল স্বৰেৰে মাত লগালে, “কিয় আহিছিলা নক’লা তুমি? ”
“হা ছাৰ? অ’৷ অলপ ৰেফাৰেন্সৰ কাৰণে আহিছিলো৷ এতিয়া দেৰিয়ে হ’ল৷ যাওঁগৈ৷ “
“অকে যোৱা৷ ফোন কৰিবা৷ সুধিবা কি জানিব বিচাৰা৷ অ’ মোৰ নাম্বাৰটোতো লোৱাই নাই তুমি আজিলৈকে৷ “
“মোৰ ফোন নাই ছাৰ৷ মই নিজেই আহিম৷ এতিয়ালৈ যাওঁ”৷
অবিনাশে চাই ৰ’ল৷ ভাল লাগে ঈশানীক৷ কিন্তু এয়া যে এক নিমিলা অংক৷ হয়তো ফলাফলৰ ঘৰত বৃহৎ শূন্য৷ অন্বেষাক কথা দি থোৱা আছে সি৷ প্ৰতিশ্ৰুতিয়ে সময়ৰ অংক কৰিব নাজানে৷ ঈশানীৰ দীঘল চুলি এডাল চকীখনত ৰৈ গ’ল৷ অবিনাশৰ হুমুনিয়াহটোক সংগ দিবলৈ ৰৈ যোৱা চুলিডাল চাই সি তাতে কিছুপৰ বহি ৰ’ল৷

পঞ্চত্ৰিংশ খণ্ডঃ কুণ্ডলিনী
————————
“অবিনাশ, তাই তোমাৰ চেম্বাৰলৈ কিয় আহিছিল? ”, সপ্তদৰ্শীয়ে, মানে বৌৱেকে ভাতৰ টেবুলত কথাটো উলিয়ালে৷
“তাই মানে? কাৰ কথা ক’লা বৌ? ”, মাছৰ কাঁইটডাল এৰুৱাই থাকিয়ে বৌৱেকক সুধিলে অবিনাশে৷
“গধূলি আহিছিল যে৷ ঈশানীৰ কথা কৈছো৷ “
“অ’ ঈশানী৷ এনেই আহিছিল৷ কিয় সুধিলা বৌ? ”
“আচৰিত কথা৷ গধূলি সময়ত এজন আই পি এছ অফিচাৰৰ ৰূমলৈ এজনী ছোৱালী একো মতলব নথকাকৈ এনেই আহিবনে? “
বৌৱেকৰ উষ্মা অবিনাশে আগতে দেখা নাই৷ ঈশানীক বৌৱেকে চিনি পোৱা বুলিও আগতে ভৱা নাছিল৷ এতিয়াহে গম পাইছে৷ কিন্তু তথাপিতো অনৰ্থক কথাৰে এনেদৰে জেৰা কৰাত তাৰ ভাল লগা নাই৷
এইবাৰ ককায়েকে মাত লগালে,
“আৰে, সি পুলিচ মানুহ৷ তাৰ দিন ৰাতি বুলি কি কথা আছে? কিমান মানুহ দিনটোত আহিব আৰু যাব৷ কিমান মানুহক ইনফৰ্মাৰ হিচাবে ৰাখিব লাগিব তুমি কেনেকৈ বুজিবা? ”
“নহয়৷ বেলেগ ছোৱালী হোৱা হ’লে মই একো নক’লোহেঁতেন৷ তাইৰ বিষয়ে ভালকৈয়ে জানো কাৰণেহে সুধিছো৷ “, বৌৱেকে মাত লগালে৷
“তাই মোৰ লগৰ আছিল৷ বহুত কথাই জানো তাইৰ বিষয়ে৷ মুখখন যিমান ধুনীয়া, ভিতৰখন সিমান ঘুণীয়া৷ “, বৌৱেকে অনৰ্গল কৈ গ’ল৷
অবিনাশৰ ভাতখিনি তিতা হৈ গ’ল৷ কিবোৰনো কৈ আছে বৌৱেকে? ঈশানীৰ বিষয়ে ইমান বেয়াকৈ কৈছে৷ ঈশানীৰ বিষয়ে সিও বহুতবাৰ ৰেকৰ্ড চাৰ্চ কৰিছে৷ কিন্তু বৌৱেকৰ মুখত কথাবোৰ সি এনেদৰে শুনিব বিচৰা নাছিল৷ ঈশানী বুলিলেই চকুৰ আগলৈ আহে মেৰুণ ৰঙৰ টি-চাৰ্টটো নতুবা ডাষ্টবিনৰ কুকুৰকেইটালৈ বিস্কুট দলিয়াই থকা দৃশ্যটো৷
বাহ্যিক অবয়বেৰে নহয়৷ সি সদায় ঈশানীক মনৰ চকুৰে চালে৷ সেইযোৰ চকুৰে সি প্ৰত্যয়ৰ কাহিনী পঢ়িলে৷ সেইযোৰ চকুৰে সি জীৱন জীনাৰ উৎসাহ দেখিলে৷
নাই নাই, বৌৱেকৰ কিবা ভুল হৈছে৷ ঈশানীৰ বিষয়ে সি অন্তত বেয়াকৈ ভাবিব নোৱাৰে৷ যদিওৱা তাৰ অহেতুক উৎকণ্ঠাৰ কোনো কাৰণ নাই, তথাপি ঈশানীৰ মাজত সি কিবা এটা বিচাৰি পাইছে, যিটো হয়তো কোনোৱেই দেখা নাই৷
নতুবা আৰু এটা কাৰণ হ’ব পাৰে৷ সেয়া হৈছে নাৰীৰ সহজাত ঈৰ্ষা৷ ঈশানীৰ ব্যক্তিত্বত এনে কিবা এটা আছে, যিটো যিকোনো নাৰীৰ বাবেই ঈৰ্ষাৰ কাৰণ হৈ উঠিব পাৰে৷
চকুযোৰ মুদ খাই আহিল অবিনাশৰ৷ দিনৰ অত্যধিক ব্যস্ততাবোৰে ৰাতিৰ সপোনবোৰ আধাকেচেলুৱাকৈ ৰাখি থলে৷
অপেক্ষাৰত সপোনবোৰে শিতানতে বহি নিচুকালে তাক৷ ৰাতিলৈ অন্বেষা আৰু ঈশানীৰ মুখখন একাকাৰ হৈ গ’ল৷ মগজুৱে অযুত প্ৰশ্নৰে থকাসৰকা কৰা মন৷ পিছলিব খুজিলেও দায়িত্ববোধৰ হাতখনে তাক থাপ মাৰি ধৰে৷
ইফালে ঈশানীৰ ৰাতি নুপুৱায়৷ বিবেকদংশনত ভুগিছে তাই বাৰুকৈয়ে৷
সপ্তদৰ্শীৰ মুখখন চকুৰ আগলৈ আহি আছে তাইৰ৷ কপালৰ সেন্দূৰৰ ৰঙখিনিৰ আৱেশতেই নে ইমানদিনৰ মূৰত ঈশানীক লগ পোৱাৰ আবেগতে হওক, তাইৰ মুখখনো ৰঙচুৱা হৈ পৰিছিল৷ সেই আবিৰে তাইৰ লক্ষ্যৰ বাটত মুহূৰ্তৰ বাবে এজোলোকা ৰং ছটিয়াই দিছিল৷ বলীয়া ৰঙৰ বাউলী মোহ৷ “কিহে পাইছিল মোক? কিহে পাইছিল মোক? সেই গলিত যে নিষিদ্ধ মোৰ ঠিকনা সেই কথাটো কিয়পাহৰি গ’লো মই? সপ্তদৰ্শীৰ শৰীৰৰ পৰা ওলাই অহা উগ্ৰ গোন্ধ, সেউজৰঙী পাটৰ কাপোৰযোৰৰ সতে মই কিমান যে দৈন্য৷ “, বিছনাখনত বহি আঁঠুত মূৰ গুজি কিলাকুটিৰে থুঁতৰিত ভেজা দি ভৰিৰ নখকেইটা তাই চাই থাকিল৷ শূন্য হৈ পৰা আকাশখনলৈ মূৰ তুলি চোৱাৰ হেঁপাহ জগা নাই৷ তুলনা কিয় আহে? কিয় তুলনাই খৰ্ব কৰে অতদিনে তিলতিলকৈ সঞ্চয় কৰা গৰ্ববোৰ?

সখীত্বৰ তুলনা নহয়, যদিহে সখীৰ চকুত মৰম বয়৷ বিপৰীতে তাইৰ পথত ছটিয়াই যোৱা এবুকু ৰাফ্লেছিয়া ফুলৰ গোন্ধত মুখখন যেন বেঁকা হৈ গৈছিল যেন সেই সখীৰ, এনে ভাৱত অবিনাশৰ ৰূমৰ পৰা ওলাই যোৱা সপ্তদৰ্শীৰ কটাক্ষ চাৱনিত তাইৰ ভিতৰৰ পৃথিৱীখন বিধ্বস্ত হৈ পৰিছিল৷ আগে-পিছে, সোঁৱে-বাঁৱে অলেখখন হাতে তাইক তুলি নধৰা বাবেই তাই হয়তো সিহঁতৰ সমানলৈ উঠিব পৰা নাই৷ কিন্তু তাইৰ মাজত যে অযুত শক্তিৰ অহৰহ উৎপাদন ঘটি আছে, সেই কথা তাই প্ৰমাণ কৰি দেখুৱাব লাগিব৷ কুণ্ডলিনী হোৱাৰ লক্ষ্য তাইৰ৷ সাহিত্যহঁতৰ দৰে অলেখ তেজপিয়াক ৰোধি তাইৰ দৰে অসংখ্য ঈশানীক পোহৰৰ বাট দেখুৱাব তাই৷
“মই তেওঁক পোহৰৰ দিশ দেখুৱাইছিলো৷ মই তেওঁক পোহৰৰ গতিত ভৰি থবলৈ হাত আগবঢ়াই দিছিলো৷ তেওঁ মোক কৃষ্ণগহ্বৰৰ ৰহস্য শিকালে৷ মোৰ মাজত সঞ্চিত হৈ ৰোৱা শক্তিকণাই মোক মোৰ ফালেইটানিব সপ্তদৰ্শী৷ মই মোক লৈ যিমানবাৰ মৃত্যুমুখত পৰিছো, সিমানবাৰেই এই শক্তিয়ে মোক শেলুৱৈ পিছলা বাটৰ পৰা তুলি ধৰে৷ তেন্তে কিয় লাগে এখনি হাত, বুকু, কান্ধ নতুবা মৰমৰ আঁচলেৰে মোৰ অপটু সময়ৰ অভিমান জুখিবলৈ? তোলৈ মোৰ কোনো অসন্তোষ নাই৷ নাই কোনো অভিমান৷ জীৱন দেখা নাই তই৷ দেখিলে ভাগি পৰিবি৷ তেতিয়া মই তোক তুলি ধৰিম৷ তই বিস্মৃত নয়নেৰে চাই ৰ’বি৷ মোৰ মাজত থকা শক্তিৰ উমান তই সিদিনাই পাবি সপ্তদৰ্শী৷ তোৰ কটাক্ষ চাৱনিৰ উত্তৰ তই তেনেকৈয়ে পাবি৷ তোক মই বেয়া নাপাও৷ পাব নোৱাৰো৷ ”, চকুলো দুধাৰি মচি তৰাগজা আকাশখনলৈ তাই চাই পঠিয়ালে৷ ৰাতিৰ আকাশ, খোলা খিৰিকীৰে বতাহৰ নিচুকনি৷
কিতাপৰ দমটোৱে তাইলৈ চাই ৰৈছিল৷ কেৰিয়াৰৰ কিবা ৰেফাৰেন্সৰ বাবে আহিছিলো বুলি মিছা মাতি অহা অবিনাশৰ লগত সঁচাকৈয়ে তেনেধৰণৰ কথাই পাতিব লাগিব৷ দিনত মুহূৰ্তৰ বাবে তাই মনটোৰ বশ হৈ পৰিছিল, এতিয়া মনটো তাইৰ বশ হৈ পৰিছে৷ মগজুটোৱে অবিৰাম তাইক প্ৰশ্ন কৰি গৈছে৷ ধাৰাল প্ৰশ্নবাণত তাইৰ মনটো লেবেজান হৈ পৰিছে৷
“এয়া হতাশাৰ মাজত আশা সৃষ্টিৰ ৰাতি৷ এই ৰাতিত ঈশানী তোৰ নতুনজনম হওক৷ বহুত কামেই কৰিবলৈ আছে ঈশানী৷ বহুত কাম৷ ভাগি নপৰচোন৷ বিচলিত নহবি৷ “
পূৱে বেলি ঢলফাঁট নৌদিওঁতেই তাই গেটৰ তলা খুলিলে৷ পিন্ধনত ট্ৰেকচুট৷ জগিঙেৰে আৰম্ভ কৰি তাই যোগগুৰুৰ আশ্ৰমৰ পিনে পোনালে৷ দুখনি কোমল ভৰিটান হ’ব লাগিব৷ জুইৰ বাটত খোজ দিব পাৰিব লাগিব৷ মন-শৰীৰৰ অযুত শক্তিবোৰ অথলে যোৱাৰ দৰে কাম নকৰে তাই৷ মিহি মিহিকৈ এটা দুশ্চিন্তা লাগি আছিল, সেইটোও আজি মনৰ মাজত সামৰি ল’লে৷ তাই ফালি ছিৰাছিৰ কৰা ডিগ্ৰী চাৰ্টিফিকেটখন ইউনিভাৰ্ছিটিৰ পৰা উলিয়াব লাগিব৷ অবিনাশ নতুবা যোগগুৰুৰ সহায় লোৱা হ’লে অতি সহজেই সেই কামটো হৈ উঠিলহেঁতেন৷ কিন্তু কাৰো সহায় নোলোৱাকৈ আগবাঢ়িব খোজে তাই৷
আৰু এটা কামৰ কথা মনলৈ আহি আছে৷ পাৰিলে সৰুসুৰাকৈ কিবা এটাত মূৰ গুজিব লাগিব৷ অন্তত হাতখৰচ এটা উলিয়াবলৈকে কিবা এটা কৰাটো দৰকাৰ৷ হোষ্টেলত চলি থকা দিনৰ দৰেই দেউতাকৰ পেঞ্চনৰ এক অংশ যদিও তাইৰ একাউণ্টত নিৰ্দিষ্ট সময়ত সোমাই যায়, তথাপি তাইৰ কিবা এটা ভাল নালাগে৷ দেউতাকে কিমানদিন তাইক মাজনী বুলি মতা নাই৷ কিমানদিন তাই মাকৰ মুখামুখি হোৱা নাই৷ নিৰ্দিষ্ট কক্ষপথত আৱৰ্তন কৰি থকা দুয়োটি প্ৰাণীৰ অভিমান ভাঙিব পৰাকৈ তাই নিজৰ সপক্ষে সত্যতা প্ৰতিপন্নৰ এগাল যুক্তি গোটাব পৰা নাই৷
জগিং কৰি কৰি তাই যোগগুৰুৰ আশ্ৰম পালেগৈ৷ ভাগৰি পৰিল৷ আগৰফালে হাউলি ঘন ঘন নিশাহবোৰ উলিয়াই দিলে৷ নীলৰঙী ট্ৰেকচুটযোৰ ঘামত তিতি চুলিবোৰ গালেমুখে লিপিট খাই ধৰিলে৷
পানী এগিলাচ দৰকাৰ হৈছিল৷ নাই নালাগে৷ সহিব লাগিব৷ এয়া কঠোৰ সাধনা৷ ফুল-তৰা-গানৰ বাটত কাঁইট ছটিওৱা শক্তিৰ বিৰুদ্ধে এই সাধনা৷
দুইহাতৰ তলুৱাৰে মুখৰ ঘামবোৰ মচি ল’লে৷ কণ্ঠ শুকাইছে, তথাপি এটোপাল পানীৰ মোহত বন্দী হোৱা নাই৷ যোগগুৰুৰ ঘৰৰ গেটখন খুলিলে৷
কঠখন আনি তাই সূৰ্য প্ৰাণায়ামত বহিল৷ এজাক মানুহৰ ধ্যানেৰে তাইৰ মনৰ বান্ধবোৰ খুলি লওঁতেই তাইৰ নাকত এটা গোন্ধে আমনি কৰিলে৷ চিনাকি চিনাকি গোন্ধৰ চিনাকি ঠিকনা৷ যি ঠিকনাৰ গোন্ধে তাইক বিহ্বল কৰে, যি ঠিকনাৰ পথৰুৱা বাটৰ দুকাষৰ খৰিকাজাঁইয়ে তাইক নিচাসক্ত কৰি লক্ষ্যচ্যুত কৰে, সেই ঠিকনাৰ গোন্ধত মতলীয়া নোহোৱাৰ সংকল্প লয় তাই৷
“মই প্ৰেমত সফল নহয় বাবেই কি এই সংকল্প? ”
“ওহো নহয়৷ ”
“তেন্তে? ”
“আবেগে আৰু বিবেক এক নোহোৱাকৈ একখোজো আগনাবাঢ়ো মই৷ “
“তোৰ যাত্ৰা সফল হওক৷ “
কোনোবাই তাইৰ যাত্ৰাত সঁহাৰিজনালে৷
দূৰৈৰ পৰা ভাঁহি আহিছিল প্ৰিয় গায়কৰ গানৰ কলি,
“অভিযাত্ৰী
দূৰৰ যাত্ৰী
আমাৰ লক্ষ্য পোহৰ ……”

ষষ্ঠত্ৰিংশ খণ্ডঃ কুণ্ডলিনী
———————–
যোগগুৰুৰ আশ্ৰমৰ পৰা আহিয়েই ঈশানীয়ে তাইৰ নীলা ট্ৰাংকটো খুলি ল’লে৷ অতদিনে গোটাই থোৱা কাগজ পত্ৰসমূহ খুঁচৰি খুঁচৰি তাই নতুনকৈ উলিয়াব লগা ডিগ্ৰী চাৰ্টিফিকেটখনৰ বাবে প্ৰয়োজন হ’ব পৰা কাগজসমূহ বিচাৰি থাকিল৷ নীলা ট্ৰাংকটোত সঞ্চিত হৈ থকা তাইৰ ডেৰ দশকযোৰা সাধনাৰ ফলসমূহত তাই বাৰুকৈয়ে ডুব গ’ল৷ সৌখন তৃতীয় শ্ৰেণীৰ মাৰ্কশ্বিট…. পাতল গুলপীয়া ৰঙৰ৷ সৌখন শিশু বিজ্ঞান সমাৰোহৰ ৰাজ্যিক ভিত্তিত পোৱা ৰূপৰ পদক৷ চকু দুটা তিৰবিৰাই উঠিল ঈশানীৰ৷ সময়ৰ উৰন্ত গতিত দূৰন্ত হৈ পৰা মনটো সফলতাৰ শৃংগত আৰোহণ কৰিছিল৷ প্ৰচুৰ আত্মবিশ্বাস আৰু মেধাবী গুণেৰে তাই জগত জিনিছিল৷ তাইক বেৰি থকা জগতখনৰ পৰিসৰ কিমানলৈকেনো বিস্তৃত আছিল?
মসৃণ ৰাস্তাটোৰ পৰা ফালৰি কাটি এই খলাবমা পথ বাচি ললেই যেনিবা, গতি জানো ৰৈ গৈছে? তেন্তে তাই কিয় ৰৈ যাব বিচাৰিলে? কিয় বিধ্বস্ততাৰ জুপুৰীঘৰত আশ্ৰয় ল’লে?
এলবাম এখনত হাত লাগিল৷ কলেজৰ পঞ্চম ষান্মাষিকত বিভাগৰ ফালৰ পৰা কাজিৰঙালৈ যোৱা পিকনিকৰ ফটোৰ এলবাম৷ সেয়া বাছখনৰ সন্মুখত টিপটপ ছাৰৰ সতে সিঁহতৰ দলটো৷ পৃষ্ঠা লুটিয়ালে তাই৷ সেয়া শিল এচপৰাত বহি ঈশানী৷ ৰঙা জেকেটটোৰে সৈতে ঈশানীৰ ফটোখন খুব ধুনীয়া হৈছিল৷ সেয়া লগৰ ত্ৰিনয়ন, চুলতান, ৰাজেশ, শ্যামলী, দিপিকা, ৰাধাহঁতৰ দলটো৷ পিকনিকৰ পৰা অহাৰ পিছৰ কথা৷ ডিচেম্বৰ মাহৰ কোনোবা এটা ৰৌদোজ্জল পুৱাত চাহৰ ব্ৰেকত সিঁহতমখাই কলেজৰ সন্মুখৰ পুখুৰীৰ পাৰত বহি আড্ডা মাৰি আছিল৷ তাই দৌৰাদৌৰিকৈ আহি এলবামখন উলিয়াই দিয়াৰ লগে লগে গোটেইমখা এলবামখনত উবুৰ খাই পৰিল৷ ত্ৰিনয়নটোও যে! তাইক জোকাই মাৰি ভাল পায়৷ এইবাৰো সি নেৰিলে, “ঈশানী তোমাৰ ফটো এখন দিবা৷ ফ্ৰেমত বান্ধি ৱালত আঁৰি থ’ম”, গোটেইখনৰ গিৰ্জনিত তাই ভেকাহি মাৰি উঠিল, “ হা? ফটো লাগে মোৰ? ফটো কিয় লাগে? মোকেই ৰাখি থবা আকৌ৷ ”
সি লাজ পালেও মুখত সেইটো নেদেখুৱালে, বৰঞ্চ ক’লে, “আহিবা তুমি? ঠিক আছে৷ আহিবা৷ কিন্তু অকলেহে আহিবা দেই৷ লগত সাহিত্য দুৱৰাক লৈ নাহিবা”৷ তাৰ প্ৰতি-আক্ৰমণত তাই বাৰুকৈয়ে ধৰাশায়ী হ’ল৷ “যাঃ নামাতো তঁহতক” বুলি কৃত্ৰিম খং দেখুৱাই ক্লাছলৈ বুলি চিৰিৰে উঠি গ’ল৷ ওঁঠত জান অজান হাঁহি এটা বিৰিঙি উঠিল তাইৰ৷ সময়ৰ যে কত ৰূপ!
এলবামখন লুটিয়াই গ’ল৷ প্ৰতিখন ফটোৰ পিছফালে লিখা আছিল ফটোৰ তাৰিখ৷ সৰু সৰু কথাৰে কেনেকৈ যে জীৱনটো পালন কৰিবলৈ শিকিছিল তাই৷ নিজৰ মাজতে ব্যস্ত থাকি নিজকে ভাল পাবলৈ, নিজকে বিলাই দিবলৈ তাই ক’ৰ পৰা বাৰু প্ৰেৰণা পাইছিল? সেয়া জীৱন উদযাপনৰ দীঘলীয়া পৰিক্ৰমা৷ চকুপানীৰ প্ৰৱেশ য’ত নিষিদ্ধ আছিল৷ তৰাবোৰ তাইৰ দুভৰিত চিকমিকাইছিল৷ আকাশখন মাটি সাৱটি ধৰা দিনবোৰ এদিন সলনি হৈছিল৷ নাঃ তাই আৰু দুখৰ ক্ষণ গনি দিন পাৰ নকৰে৷ কথাবোৰ সামৰি থ’ব৷ দুখৰ দিনৰ এলবামখনৰ পৃষ্ঠাই পৃষ্ঠাই লুকুৱাব বিভ্ৰান্ত হৈ উচুপি ৰোৱা ৰাতিৰ ছবিবোৰ৷
বেগত দুযোৰ কাপোৰ সুমুৱাই ল’লে৷ ডিব্ৰুগড় বিশ্ববিদ্যালয় অভিমুখী তাইৰ যাত্ৰা৷ নিজক হেৰুৱাই পেলোৱা বাটৰ পৰা নিজে নিজক তুলি ধৰাৰ প্ৰতিশ্ৰুতিত বন্দী হৈয়ে তাইৰ এই যাত্ৰা৷ যোগগুৰুক কোৱা নহ’ল৷ কোৱা নহ’ল ঘৰতো৷ নিজেও নাজানে কিমানদিনৰ বাবে ওলাই আহিছে, নাজানে ৰাতিটোৰ বাবে ক’ত আশ্ৰয় ল’ব তাই৷
ডিব্ৰুগড় অভিমুখী বাছত উঠি খিৰিকীৰ কাষত বহি চকুযোৰ মুদি দিলে তাই৷ কালি গোটেই ৰাতিটোৱেই তাই আন্ধাৰৰ লগত আলাপ কৰিলে৷ এনিশাটোপনিৰ দামত তাই জোনাক কিনাৰ চুক্তি কৰিলে৷ সমস্ত আলাপ-অপলাপৰ সাক্ষী হৈ ৰ’ল তাইৰ চকুৰ গধূৰ পতা৷ চিলমিলকৈটোপনি আহিছিলহে, ষোড়শী এজনীৰ তিৰবিৰ চকুকেইটাই সপোনত নাচি উঠিল৷
সেয়া দেউতাকে কৈছে, “তই এডভান্স মেথচ লবি৷ মেথচত তোৰ হাত আছে৷ স্কুলৰ ছাৰে কৈ পঠিয়াইছে”৷
মাকে তপৰাই মাতিছে, “মোৰ ছোৱালী ডাক্টৰ হ’ব৷ মেথচৰ তাত কি কাম? ”
সেয়া ষোড়শী, “মা, মই বেজী এটা লবলৈকে ভয় কৰো, মই মেডিকেল কেনেকৈ পঢ়িম? ”
সেয়া মাকৰ অভিমান, “বাপেকৰহে জীয়েক, মোৰ কথা ক’ত শুনিবি?
সপোনবোৰ উৰে, নাভাগৰে, নিজিৰায়, ছন্দময় জীৱনত অবিৰাম নাচে, তাল নেহেৰায়, একেই থাকে সুৰ-লয়৷ উচ্চস্বৰৰ ৰাগত নাভাঙে সপোন৷ এৰা৷ চনককৈ নাভাঙে সপোন৷ সপোনবোৰ ইমান ঠুনুকাকৈ সজা হৈছিলনে? এযুগীয়া কঠোৰ সাধনাৰ অন্ততজন্ম হোৱা প্ৰতিটো সপোনৰ৷ হ’ব পাৰে এতিয়া দুঃসময়৷ তথাপি সপোনৰ মৃত্যু নহয়৷
খালী হাত দুখন লৈ জীৱনটোৱে তাইলৈ চাই থাকে৷ “কিবা দিয়া কিবা দিয়া৷ বহুত দিলো তোমাক৷ উপচি পৰাকৈ সুখ দিলো৷ দুখৰ সাগৰত সাঁতুৰিবলৈ শিকালো৷ এতিয়া মোক মোৰ প্ৰতি-উপহাৰ দিয়া৷ “, চপচপীয়া হৈ পৰা চকুহাল তুলি তাই জীৱনটোলৈ চাই ৰয়৷
মুঠি খুলি দিয়ে দুহাতৰ৷ আশাবোৰ থূপ খাই চকুত বহে৷
কেৰেচচচচচ………..
বাছখন ৰ’লহি৷ জাঁজী নে কিবা পালেহি৷ তাই বাহিৰলৈ চালে৷ থোপাথোপে লিচু ওলমাই লৈ কোনোবাই কোনোবাই দৰদাম কৰি আছে৷ বৰ সৰু সৰু প্ৰয়োজন লৈ জীয়াই থকা মানুহ ইঁহত৷ হতাশাই আকাশ ছানি নধৰে৷ এগাল আশা লৈও সিহঁত জীয়াই নাথাকে৷ বাছৰ পৰা নামি মানুহবোৰে লিচু কিনিছে৷ তাইৰো মন গ’ল৷ কিন্তু কাৰ বাবে কিনিব? নিজৰ বাবে? কিছুমান কাম অকলে উপভোগ কৰি ভাল নালাগে৷ তাইৰ যে একাকী কালৰ অন্ত পৰা নাই৷
ডিব্ৰুগড় পাওঁতে সন্ধ্যা লাগিব৷ ৰাতিটো ক’ত কাটিব এতিয়াও ভবা হোৱা নাইৰ৷ বাছৰ পৰা নামি যিফালেই চকু যায়, সেইফালেই গতি ল’ব তাই৷ ইমান আগতীয়াকৈ ভবাৰ একো কাৰণ নাই৷ বেগৰ পৰা কাজু কেইটামান উলিয়াই লৈ চোবাবলৈ ধৰিলে৷
ত্ৰিনয়নে তাইক সুধিছিল, “তই সাহিত্যৰ মাজত কি পালি? সি ল’ৰাটো একদম ভাল নহয়”৷
তাই ত্ৰিনয়নৰ বুকুত খামুচি ধৰিছিল, “কি ক’লি তই? কি ক’লি? ভাল নহয় সি? আৰে, ভালৰ কনচেপ্ত কি ক’চোন মোক”৷
তাইৰ চকুত জ্বলি উঠা ৰঙা অঙঠা দুটুকুৰালৈ চাই সি আঁতৰি গৈছিল৷ তাই সাহিত্যৰ বিৰুদ্ধে এটা কথা শুনিবলৈকো প্ৰস্তুত নাছিল৷ প্ৰেমৰ চকু তেতিয়া অন্ধ৷ মগজু তলা বন্ধ বাকচত৷ আবেগে নিৰ্দেশনা দি চলাই ৰাখে তাইক৷ তাৰ মাজতো তাই গোটেইবোৰ পৰীক্ষাতে ফাৰ্ষ্ট ক্লাছ পাইছিল৷ পাৰচেণ্টেজ খুব বেছি নহয় যদিও তাই সুখী আছিল৷ মাকহঁত সুখী নাছিল৷
জীৱন উদযাপনৰ মসৃণ পথ তাই নেদেখাকৈ থকা নাই, কিন্তু নিজকে বাৰে বাৰে টুকুৰিয়াই চাইছে, সেই মসৃণ পথত মাদকতা আছেনে?
কামবোৰ মনতে পাগুলি ল’লে৷ চাৰ্টিফিকেটৰ কামটো হৈ যোৱাৰ পাছত তাই চাকৰিৰ পিছত দৌৰিব লাগিব৷ সদ্যহতে সৰু সুৰা কিবা এটাৰে হাতখৰচ উলিয়াব লাগিব৷
ইয়ালৈ অহাৰ কথা যোগগুৰুক কোৱা নহ’ল৷ কোৱা নহ’ল অবিনাশকো৷ অবিনাশক কোৱাৰ প্ৰয়োজনবোধো কৰা নাই অৱশ্যে৷ কিন্তু কালি সন্ধ্যা তাই যে কৈ আহিছিল, পাছত আহিম বুলি৷ সেইকাৰণে তেওঁ হয়তো ৰৈ থাকিব পাৰে৷ কালি সপ্তদৰ্শীক দেখাৰে পৰা অবিনাশ নামৰ মানুহটোৰ প্ৰতি একো আগ্ৰহ তাইৰ নোহোৱা হৈ গ’ল৷ যিজন মানুহৰ ওচৰত তাই নিৰুদ্বেগতাৰ প্ৰলেপ সানি চুইংগাম চোবাই চোবাই কথা পাতে, সেইজন মানুহক তাইৰ বিধ্বস্ত দেহা সাৱটি থকা উঁৱলি যোৱা আঁচলখন দেখুৱাব কিয়? কিয় সেইজন মানুহৰ ওচৰত তাইৰ অহংকাৰৰ নাঙঠ ৰূপ দেখুৱাব?
কিয়?
কিয়?
হয়তো এই ‘কিয়’ৰ উত্তৰ বিচাৰিয়ে তাই এইখিনি পাইছেহি৷ আশা শেষ হৈ যোৱাৰ পৰত এই জেদে তাইৰ বুকুত পুনৰ্জনমৰ বীজ ৰোপণ কৰিছে৷
“জেদ বেয়া নহয়৷ মাথোঁ যোগাত্মক হ’ব লাগে৷ তোৰ জেদ হওক হাজাৰজনৰ খোজত গতি দিবলৈ৷ তোৰ জেদ হওক আন্ধাৰৰ মাজত পোহৰ ছটিয়াবলৈ৷ তোৰ জেদ হওক কুণ্ডলিনীৰ দৰে৷ ধৰ্মৰ জয়, অধৰ্মৰ পৰাজয়”, কেৰাটেৰ অনুশীলনৰ মাজে মাজে যোগগুৰুৱে সোঁৱৰাই থাকে তাইক৷
সৰু দলংখন পাৰ হওঁতেই ঈশানীয়ে চিনাকি গোন্ধ এটাত খিৰিকীৰে বাহিৰলৈ চালে৷ বাছখন ৰৈছে৷ মানুহ কিছুমান নামিছে৷ তিনিআলি এটাত কেইখনমান দোকান৷ এইখন দোকান তাইৰ চিনাকি৷ ক’ৰবাত যেন দেখিছে৷
হয়৷ সমুদ্ৰৰ লগত আহিছিল ইয়ালৈ৷ সমুদ্ৰৰ বুঢ়ীআইৰ ঘৰলৈ আহি পিঠাৰ জুতি লৈছিল৷ লৈছিল কচু ঢেঁকীয়াৰ জুতি৷ তামোলৰ সেলেঙী বোৱাই আইতাজনীয়ে এৰাতিতে তাইক আপোনতকৈ আপোন কৰি লৈছিল৷ সেই আইৰ ঘৰলৈ বাট পোনাবনে বাৰু তাই? চিনি পাবনে আইতাকে তাইক? পাব, কিয় নাপাব? চহৰীয়া কৃত্ৰিমতাৰ বাহিৰৰ এই পৃথিৱী৷ য’ত নৈয়ে নৈয়ে কথা পাতে, আকাশে আকাশ সাৱটে, মাটিয়ে মাটি চুমে, বতাহীয়ে বতাহৰ গানত বাউলী হৈ নাচে৷
বেগটো চোঁচোৰাই চোঁচোৰাই তাই মসৃণ ৰাজপথ এৰি গাঁৱৰ পথটো ল’লে৷
(আগলৈ)
সপ্তত্ৰিংশ খণ্ডঃ কুণ্ডলিনী
————————
চোফাখনত বহি টিভি চাই থকা অংশুমানৰ গাতে আঁউজি সপ্তদৰ্শী বহি ল’লে৷ এনেকৈ গাত গা লগাই বহাৰ অৰ্থটো গিৰিয়েকে নুবুজাকৈ থকা নাই৷ তাৰমানে কিবা কবলগীয়া আছে তাইৰ৷ সেয়েহে অংশুমানৰ মনোযোগ আকৰ্ষণ কৰিব বিচাৰিছে৷
“অংশুমান”, গিৰিয়েকৰ নোমাল বুকুত হাত ফুৰাই ফুৰাই লেনিয়াই মাতিলে তাই৷
“ও৷ কোৱা”, অংশুমানে মাত লগালে৷ তাৰ চকুৰ মণি টিভিৰ পৰ্দাত নিবদ্ধ৷
“অবিনাশক বুজাবা৷ “
“কি বুজাম? ”
“তাইক আসৈ নিদিবলৈ বুজাবা৷ ”
“এহ তুমিও যে! একেটা কথাকে কৈ আছা বাৰে বাৰে”, অংশুমানৰ অলপ খং উঠিল৷