প্ৰবাস বা প্ৰবাসী বুলি ক’লেই সচৰাচৰ মনলৈ ভিন্ন ছবি ভাহি আহে৷ কাৰোবাৰ কাৰণে প্ৰবাস সপোনৰ প্ৰাপ্তি, কাৰোবাৰ কাৰণে জীৱনৰ বাটৰ একোটা দৰকাৰী খোজ আৰু কাৰোবাৰ কাৰণে জীৱিকাৰ বাধ্যবাধকতা৷ প্ৰবাসীৰো বিভিন্ন শ্ৰেণী আছে৷ কোনোৱে হয়তো বিদেশত গৈ প্ৰতিষ্ঠা আৰু খ্যাতি লাভ কৰিছে, কোনোৱে হয়তো উচ্চশিক্ষাত ব্যস্ত হৈ আছে; আকৌ আন কাৰোবাৰ বাবে হয়তো প্ৰবাস মানে নিজৰ ঘৰত থকা আপোনজনৰ বাবে কৰি থকা সংগ্ৰামৰ নামান্তৰহে মাথোঁ৷ কিন্তু আশা-আকাংক্ষা, হেঁপাহ-হতাশা সকলোৰে থাকে৷ প্ৰবাসী অসমীয়াৰ মনৰ কথা বুলিলে আমি কাক আৰু কিমানক সামৰিম; এই বিষয়ৰো সকলো দিশ সাহিত্যৰ এটা সংখ্যাতে সামৰি লোৱা সহজ নহয়৷

প্ৰায় সকলো প্ৰবাসী অসমীয়াৰে নিজৰ জন্মভূমিৰ প্ৰতি টান আছে৷ সকলো প্ৰবাসীৰে নিজৰ আপোন মাটিৰ প্ৰতি, আপোন সংস্কৃতিৰ প্ৰতি এক টান থকা স্বাভাৱিক৷ প্ৰবাসী অসমীয়া ভাৰতৰ ভিতৰতো আছে, বাহিৰতো আছে৷ সেই সকলোৱে প্ৰবাসতো নিজৰ কৃষ্টি-সংস্কৃতি জীয়াই ৰাখিছে, বিপদৰ সময়ত ইজনে সিজনক সহায় কৰিছে আৰু অসমৰ কোনো সমস্যাৰ ক্ষেত্ৰত মাত মাতিছে বা ব্যক্তিগত বা সমূহীয়াভাবে নিজৰ অঞ্চলত কিবা প্ৰকল্পৰ কাৰণে কাম কৰিছে৷ তেনে এক প্ৰচেষ্টাৰে ফচল হৈছে আজিৰ ‘অসমীয়াত কথা-বতৰা’ গোট আৰু ‘সাহিত্য’ আলোচনীখন৷ কেৱল অসমীয়াত কথা-বতৰা বা সাহিত্যই নহয়, অসম আৰু অসমীয়া ভাষাৰ কাৰণে আন বহু প্ৰবাসী লোকে ৱিকিপেডিয়া, ভাষাৰ শিক্ষা আদিৰ ক্ষেত্ৰতো কাম কৰি আছে৷ আজিৰ তাৰিখত দেশৰ ভিতৰত আৰু বাহিৰত যথেষ্ট সংখ্যক অসমীয়া লোক আছে, প্ৰকৃতাৰ্থত ক’বলৈ গ’লে এক অসমীয়া “diaspora”ৰ সৃষ্টি হৈছে৷ এইখিনিতে কেইটামান কথা আমাৰ মনলৈ আহিছে৷

দেশৰ ভিতৰত থকা প্ৰবাসী অসমীয়া বুলি ক’লে দুটা ভাগ চকুত পৰে – প্ৰথম ভাগ হৈছে উচ্চ-শিক্ষিত, সংগঠিত ক্ষেত্ৰত কৰ্মৰত আৰ্থিকভাবে সবল প্ৰবাসী, আনভাগ হৈছে সচৰাচৰ পিছ পৰা অঞ্চলৰপৰা জীৱিকাৰ তাড়ণাত যোৱা কম শিক্ষিত, আৰ্থিকভাবে দুৰ্বল আৰু অসংগঠিত ক্ষেত্ৰত কৰ্মৰত প্ৰবাসী৷ এই দুইশ্ৰেণীৰ মাজৰ চকুত পৰা ধৰণৰ পাৰ্থক্য বিৰাজমান৷ অসমৰ সমূহীয়া কল্যাণৰ কাৰণে এই দুই শ্ৰেণীৰ মাজত দূৰত্ব দূৰ হোৱাটো দৰকাৰী৷ চৰকাৰীভাবেও দ্বিতীয় পৰ্যায়ৰ লোকসকলৰ বাবে কিবা আঁচনিৰ জৰিয়তে প্ৰশিক্ষণ দিব পাৰিলে বা তেওঁলোকক সংগঠিত কৰি অসমৰ কাৰণে উপকাৰ হোৱাত কামত লগাব পাৰিলে ভাল হ’ব৷ দুয়োশ্ৰেণীৰ লোকেই সমূহীয়া়ভাবে অসমৰ বাহিৰত এক শক্তিশালী সামাজিক আৰু ৰাজনৈতিক গোট হিচাপে অসমক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিব পাৰে৷ সততে কেন্দ্ৰই আওকাণ কৰা বুলি আপত্তি কৰাতকৈ নিজেই নিজৰ গুৰুত্ব বুজি আগবঢ়াটো বৰ্তমান সময়ৰ দাবী৷ ভৱিষ্যতে অসমৰপৰা যোৱা লোকসকলেও প্ৰবাসত নাম কৰা বেহা-বেপাৰ কৰিব, গুৰুত্বপূৰ্ণ কামৰ মাজেৰে নিজকে প্ৰতিষ্ঠা কৰি অসমক প্ৰতিনিধিত্ব কৰিব পাৰিব বুলি আমি আশাবাদী৷

এটা কথা মন কৰা যায় যে কেতিয়াবা অসমত বিভিন্ন জাতি-জনগোষ্ঠীৰ মাজত একে মাকৰ সন্তান হোৱা সত্বেও ভাই ভাইৰ মাজত হোৱাৰ দৰে কিছু সংঘাত হয়; যিটো অসমৰ বাহিৰত ইমান চকুত নপৰে৷ বাহিৰত সকলোৱে সাধাৰণতে সমিল মিলেৰে থকা দেখা যায়৷ এই মনোভাব অসমৰ ভিতৰতো প্ৰসাৰ হোৱাটো দৰকাৰী৷ তাৰ বাবে সহানুভূতি, সমমৰ্মিতা আৰু সহনশীলতাৰে সকলোৱে দীক্ষিত হ’ব লাগিব৷ লগতে বাহিৰৰ সমাজখনৰ পৰা শিকিব লগীয়া কথাবোৰ নিজৰ সমাজলৈ আনি চিন্তাৰ পৰিধি বিশাল কৰিব পাৰিব লাগিব৷

কুৰি শতিকাৰ আৰম্ভণিৰ সময়খিনি মনত পেলালে এই কথা দৃষ্টিগোচৰ হয় যে সেইসময়ৰ প্ৰবাসী অসমীয়াসকলে আমাৰ বৰ্তমানৰ অসমীয়া পৰিচয়টো গঢ় দিয়াত আৰু অসমীয়া সত্বাটোৰ বিকাশত গুৰি ধৰিছিল৷ এশবছৰৰ পিছত আমি আকৌ একেই সময়তে উপনীত হৈছোঁহি৷ বিগত শতিকাৰ সেই প্ৰচেষ্টাৰ দ্বিতীয় ভাগটো কেতিয়াকৈ আৰম্ভ হ’ব? একবিংশ শতিকাৰ অসমীয়া সত্বা নিৰ্মাণ আৰু বিকাশৰ এয়াই উপযুক্ত সময়৷ এই বিষয়ত গভীৰ চিন্তা-চৰ্চা কৰি তাক ৰূপায়ণ কৰাৰ সময় সমাগত৷

জাতিগঠনৰ প্ৰক্ৰিয়াটো এক বিৰামহীন প্ৰক্ৰিয়া৷ সামজিক ধাৰণা, বা পৰিচয়সমূহৰ বিকাশ আৰু পৰিবৰ্তন ধীৰ গতিৰ হ’লেও ই স্থবিৰ নহয়৷ অসমীয়া সত্ত্বাৰ নিৰ্মাণো তেনে এক প্ৰক্ৰিয়া৷ বহু সময়ত মানুহৰ পৰিচয়ৰ এক আকাংক্ষিত মূল্য থাকে৷ উদাহৰণস্বৰূপে আমেৰিকা বা ইউৰোপলৈ যোৱা এজন ভাৰতীয়ৰ কাৰণে তাৰ নাগৰিকত্ব গ্ৰহণ কৰা আৰু তেওঁলোকৰ মাজৰ এজন হ’বলৈ চেষ্টা কৰাৰ এক প্ৰয়োজন থাকে৷ তাৰ পৰা তেওঁৰ লাভ হয় বা এক প্ৰকাৰৰ উত্থান হয়৷ অসমীয়া পৰিচয়টোৰ তেনে এক মূল্য আছেনে? অসমৰ বিভিন্ন লোকসকলে নিজকে অসমীয়া বুলি চিনাকি দিয়াৰ ক্ষেত্ৰত এনেকুৱা এক মূল্যৰ গুৰুত্ব আছে৷ সকলোকে সামৰি এক সত্ত্বা নিৰ্মাণ কৰিবলৈ হ’লে অসমীয়া পৰিচয়টোও মহাবাহুৰ দৰে শক্তিশালী আৰু বিশাল হ’ব লাগিব৷ সেই পৰ্যায়লৈ উত্তৰণ ঘটোৱাৰ প্ৰচেষ্টাটো বিষয়ে এক সচেতনাত কেতিয়াকৈ আহিব?

আমি যেতিয়া কিবা এটা কাম আৰম্ভ কৰোঁ তেতিয়া আমি ক’ব নোৱাৰোঁ ই ভৱিষ্যতে ইতিহাস হ’বনে নহয়৷ কোনো ঘটনাৰ ২০-৩০ বছৰ বা তাৰো অধিক সময়ৰ পিছতহে কোনো ঘটনাৰ ঐতিহাসিক গুৰুত্ব বিশ্লেষণ কৰা হয়৷ আমাৰ দৃষ্টিত অনলাইন মাধ্যমত অসমীয়া ভাষাৰ ব্যৱহাৰ কৰাটোও তেনে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ সিদ্ধান্ত বুলি ভাৱিষ্যতে পৰিগণিত হ’ব৷ কিন্তু তাৰ বাদেও বহুত কৰণীয় আছে যিখিনি ইতিমধ্যে আলোচনা কৰা হৈছে৷ অসমবাসীয়েই হওক বা প্ৰবাসী অসমীয়াই হওক অসমৰ ভৱিষ্যতৰ ইতিহাস নিৰ্মাণৰ কাৰণে দূৰদৰ্শী চিন্তাৰে ব্যক্তিগত বা সমূহীয়া প্ৰচেষ্টাৰ বাবে এক সুদৃঢ় মানসিক সংকল্পৰে সংকল্পবদ্ধ হোৱাটো আজিৰ সময়ৰ দাবী৷

দীপজ্যোতি বৰা

মনোজমন কলিতা